Stair na Vargan

Is uirlis ceoil giolcach é Vargan a bhaineann le idiophones de réir phrionsabal na hoibríochta. Sa rang seo, déantar an fhuaim a tháirgeadh go díreach ag an gcomhlacht nó ag an gcuid gníomhach den ionstraim agus ní gá teannas teaghrán nó comhbhrú. Tá prionsabal oibriú cláirseach na ngiúdaí thar a bheith simplí: brúitear an ionstraim i gcoinne na fiacla nó na liopaí, agus feidhmíonn an cuas béil mar athshonadóir fuaime. Athraíonn an timbre nuair a athraíonn an ceoltóir seasamh an bhéil, méadaíonn nó laghdaítear análaithe.

Stair chuma na cruite

Mar gheall ar éascaíocht choibhneasta déantúsaíochta agus raon leathan fuaimeanna, bhí cruiteanna Giúdaigh, neamhspleách ar a chéile, le feiceáil i gcultúir na bpobal éagsúil ar fud an domhain. Anois tá níos mó ná cineálacha 25 den ionstraim seo ar eolas.

cineálacha Eorpacha

San Iorua, tá an munharpa anois ar cheann d'ionstraimí an bhéaloidis. Gné shainiúil den ionstraim ná gur minic a rinneadh é ó chnámha ainmhithe. Uirlis a bhfuil an-tóir uirthi go dtí an lá inniu is ea an chláirseach Ghiúdaí Shasana, beagnach difriúil ar fad ó chruit na ngiúdach. Mar gheall ar bheartas Impireacht na Breataine, i go leor dá hiarchoilíneachtaí (lena n-áirítear SAM), tugtar an chláirseach Ghiúdaigh ar idiofóin laobacha fós. Chruthaigh na treibheanna Gearmánacha a bhí ina gcónaí i gcríocha na Gearmáine agus na hOstaire nua-aimseartha a n-éagsúlacht féin - maultrommel. Snoiteadh an uirlis ceoil as adhmad, agus sheinn na ceardaithe é ag gach saoire. San Iodáil, tá uirlis – marranzano, nach bhfuil difriúil ar bith ó chruit an Ghiúdaigh aithnidiúil. Ina dhiaidh sin, thug na lonnaitheoirí ársa ón Áise uirlis ceoil, an Doromb, go dtí an Ungáir. B’fhéidir gurbh é doromb na hUngáire a tháinig chun bheith ina fhréamhshamhail de na hidiofóin Eorpacha go léir.

Vargans na hÁise

Creideann go leor staraithe gur tháinig idiophones fuaime chugainn ón Áise mar aon leis an imirce mhór daoine. Tar éis an tsaoil, i ndáiríre, bhí a n-ionstraim féin ag beagnach gach duine san Áise, a bhí, de réir phrionsabal na hoibríochta, cosúil le cruit giúdach. B’fhéidir gurbh é an zanburak Iaránach a bhí ar an gcéad chláirseach. Bhain sagairt Peirseacha úsáid as toinn éagsúla de zanburak chun imeaglú a dhéanamh ar ríthe agus chun atmaisféar miotasach a chruthú. Níor tháinig aon tuar amháin ar na sagairt thart gan ceol scanrúil chruit na ngiúdach.

I am ársa, bhí an tSeapáin agus an tSín ag trádáil go gníomhach lena chéile. Ag an am céanna, bhí malartú cultúrtha ar an stát oileánda le mór-roinn. Tugtar kousian ar chláirseach na ngiúdach Síneach, an Seapánach – mukkuri. Rinneadh an dá idiophones de réir na teicneolaíochta céanna agus ón ábhar céanna, ach glaodh orthu go difriúil. Is cruit Ghiúdach é Morchang ó dhúchas stát Indiach Gujarat. Fíor, i lár na hIndia níl an idiophone seo coitianta go háirithe. Sa Chirgeastáin agus sa Chasacstáin, tá cineálacha den ionstraim seo ann freisin: temir-komuz agus shankobyz, faoi seach.

Vargans sa Rúis, an Úcráin agus an Bhealarúis

Le linn an malartú cultúrtha le tíortha na hÁise, scaipeadh an ionstraim go tapa i measc na bpobal Slavacha go léir. Tháinig an t-ainm “cláirseach” chugainn ó lár na hÚcráine. Ar chríoch na Bealarúise, tugadh drumla nó drymba ar chruit na ngiúdach. Sa Rúis is mó a tháinig an t-ainm Úcráinis fréamhaithe, cé go n-úsáidtear ainmneacha eile ar an uirlis uaireanta: — Hummus; — Tuaimran; – Folcadáin yarr; — Comus; — Iarann-humus; — Timir-homuc; — Kubyz; — Kupas; - Déardaoin.

Tá uirlis shimplí ceoil tar éis beagnach leath de thíortha na hEoráise a aontú lena stair. Baineadh úsáid as an uirlis seo i gceol clasaiceach agus tíre ag cumadóirí aitheanta agus go simplí ceoltóirí virtuoso. Fiú amháin anois tá ceardaithe ag seinm cláirsí na ngiúdach, mar fiú in ainneoin a simplíochta, is féidir séiseanna neamhghnácha, áille agus mistéireacha a sheinm ar chruit na ngiúdach.